Jaaroverzicht Clingendael Spectator 2023

2023 ontvouwde zich als een tumultueus jaar, waarin de geopolitieke schokgolven van 2022 voortduurden. De aanhoudende oorlog in Oekraïne en groeiende confrontaties tussen machtsblokken brachten de oude wereldorde aan het wankelen. En te midden van deze turbulentie kwam Nederland voor een grote vraag te staan: wie volgt Mark Rutte na dertien jaar op als premier? Tijd voor een overzicht. Hieronder alle Clingendael Spectator-publicaties van het afgelopen jaar, gerangschikt op chronologie en thema.

De oorlog in Oekraïne
Ook in 2023 vervulde de oorlog in Oekraïne een prominente rol op het wereldtoneel en in het (inter)nationale debat. De Clingendael Spectator voorzag deze ontwikkelingen van deskundige duiding door experts uit Nederland en daarbuiten. In de lopende serie ‘How Russia’s war changes Europe’ brengen diverse experts de langdurige gevolgen van de oorlog voor Europa in kaart. Daarnaast rondde de Spectator in 2023 het dossier ‘1 year into Russia's war: 8 geopolitical shockwaves’ af, waarin internationale auteurs – in een Q&A-format – hun licht laten schijnen op de impact van de oorlog op het internationaal-politieke toneel. Tot slot biedt de slotaflevering van het jubileumdossier ’75 jaar Spectator: Met de kennis van nu’ een reflectie op de oorlog in Oekraïne via een analyse over ons veranderende perspectief op oorlog.

• David Criekemans - Westerse strategie moet meer zijn dan diplomatieke isolatie
• Jutta Joachim - Here to stay: Wagner and the private security industry
• Iva Vukušić - The need for realistic expectations for justice in Ukraine
• Ivo van de Wijdeven - Wanneer dammen en dijken doelwitten worden in oorlogen

Serie: How Russia's war changes Europe

• Andriy Korniychuk - New allies? Ukraine’s diplomatic battle in the Global South
• Sergey Utkin - A deep divide: The long-term EU-Russia decoupling
• Niels Drost & Bob Deen - How the war might change Russia: 6 possible futures

Dossier: 1 year into Russia’s war: 8 geopolitical shockwaves

• C. Raja Mohan - Q&A: What does Russia’s war mean for India?
• William D. Hartung - Q&A: How do defence companies influence the war in Ukraine?
• Tom Sauer - Q&A: Russia’s war renews great power nuclear rivalry

Dossier: Met de kennis van nu

• Beatrice de Graaf & George Dimitriu - Van 9/11 naar 24/2: een reflectie op oorlog

Europese zaken
De Clingendael Spectator fungeerde in 2023 ook als platform waar diverse auteurs hun perspectieven deelden over het Europese debat. De levendigheid van dit debat kwam tot uiting in artikelen over uiteenlopende onderwerpen, van de negatieve gevolgen van EU-sancties voor de wereldwijde voedselzekerheid tot ophef over de verwachte komst van de digitale euro. En hoe moeten we onze Europese democratie wapenen tegen China? Met een analyse over deze prangende vraag sloot het online magazine het dossier ‘Democratie onder druk’ af.

• Richard Burchill - EU sanctions threaten food security
• Laurens Dassen & Mahir Alkaya - CBDC-debat: wat betekent de digitale euro voor Nederland?
• Hannah Lentschig - Why the EU has a ‘soft power’ problem and how to fix it

Dossier: Democratie onder druk

• Div. auteurs - Hoe de Europese democratie te wapenen tegen China

Nederlandse verkiezingen
Geopolitieke schokgolven en mondiale veranderingen doen leiders spreken van een Zeitenwende, een kanteling van de wereldorde. Na de laatste herijking van Nederlands buitenland- en veiligheidsbeleid in 1994 – na de vorige Zeitenwende: de val van de Muur – rijst de vraag wat dertig jaar later het beste buitenlandbeleid voor Nederland is. In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 22 november 2023 stelde de Clingendael Spectator vijf wereldpolitieke vragen aan de vijftien grootste politieke partijen. De antwoorden (van veertien partijen) zijn gebundeld in het dossier ‘Een geopolitiek kompas voor Nederland’.

Dossier: Een geopolitiek kompas voor Nederland

• Een geopolitiek kompas voor NL: een kantelende wereldorde?
• Een geopolitiek kompas voor NL: tussen dreiging en hoop
• Een geopolitiek kompas voor NL: wat zijn de topprioriteiten?
• Een geopolitiek kompas voor NL: onze belangrijkste partners
• Een geopolitiek kompas voor NL: institutionele verandering

Omgaan met China
Ook in 2023 profileerde China zich als een centrale speler op het mondiale toneel. Als ’s werelds tweede economie en assertieve grootmacht wakkert het land van Xi Jinping zowel partnerschappen als spanningen aan. Hoe moeten we hiermee omgaan? Diverse (internationale) auteurs lieten hun licht schijnen op dit vraagstuk, zoals in de lopende serie ‘China Flashpoints: Taiwan and the South China Sea’ over de oplopende spanningen rondom twee van de grootste brandhaarden in Azië.  

• Maaike Okano-Heijmans - Ontkoppelen is niet de oplossing voor ons probleem met China

Serie: China Flashpoints: Taiwan and the South China Sea

• Xiaoxue Martin - Why the European inconsistency on Taiwan is a concern
• Vera Kranenburg & Nick Bontenbal - Rising South China Sea tensions and concerns for Europe
• Chong Ja Ian - Still waters run deep: Taiwan’s South China Sea strategy
• Sense Hofstede - How the China Cleavage shapes Taiwan’s elections

De wereld rond
Te midden van de oorlog in Oekraïne en overheersende rol van grootmachten als China, de Verenigde Staten en de Europese Unie blijft het van essentieel belang om de schijnwerpers ook te richten op minder belichte regio’s en thema’s. Hoe heeft de situatie in Afghanistan zich bijvoorbeeld ontwikkeld sinds het westerse vertrek in 2021? Welke stappen kan het Westen nemen om het geweld in Soedan te beteugelen? En wat zijn de recente ontwikkelingen in Polen na de belangrijke verkiezingen van dit najaar?

• Jorrit Kamminga - Het succes van Onze man tegen de Afghanistanmoeheid
• Div. auteurs - Lessen uit Afghanistan: De vicieuze cirkel van wensdenken
• Rob Vreeken - Waarom Erdogan Turkije niet islamitischer kan maken
• Anette Hoffmann & Guido Lanfranchi - War in Sudan: Civilian forces at the heart of any solution
• Paul Aarts - Israëls morele kruistocht tegen Iran
• Marc Guillet - Hoe de warme relatie tussen Nederland en Iran bekoelde
• Ivo van de Wijdeven - De potentie van Polen: Europa’s grootmacht van morgen?
• Adam Dargiewicz - Coping with cracks in the strategic Polish-Ukrainian bond
• Julian Wood - The EU should not leave Estonia’s Russophones in the cold
• Edwin Koopman - Venezolaanse annexatie van Essequibo is bluf

Inlichtingenverhalen
Ook in 2023 schreef Ben de Jong, een trouwe recensent van de Spectator, twee intrigerende stukken over de schimmige wereld van de inlichtingendiensten. Dit keer kwamen de Brits-Amerikaanse inlichtingenrelatie en de geheime geschiedenis van de MIVD aan bod.

• Ben de Jong - Hoe speciaal is de Brits-Amerikaanse inlichtingenrelatie?
• Ben de Jong - Het verborgen verleden van de MIVD

Films
Tot slot bood de Clingendael Spectator dit jaar weer ruimte aan de bespreking van popcultuur. Middels verschillende recensies laat filmrecensent Marinus de Ruiter zien dat film en politiek nauwer verbonden zijn dan misschien op het eerste gezicht lijkt.

• Marinus de Ruiter - Movies That Matter-tips 2023: De hitte van de strijd
• Marinus de Ruiter - IDFA-tips 2023: Grenzeloze ambitie