Een geopolitiek kompas voor NL: institutionele verandering

De Russische invasie van Oekraïne, een assertief China, ‘America First’, klimaatverandering… Geopolitieke schokgolven en mondiale veranderingen doen leiders spreken van een kanteling van de wereldorde. In 1994 – na de val van de Muur en daarmee de vorige ‘Zeitenwende’ – vond in de Nederlandse politiek voor het laatst een herijking van het kompas voor buitenland- en veiligheidsbeleid plaats. Wat is dertig jaar later het beste buitenlandbeleid voor Nederland?

In de verkiezingsserie ‘Een geopolitiek kompas voor Nederland’ beantwoorden veertien politieke partijen vijf wereldpolitieke vragen. In aflevering vijf: Zijn er institutionele veranderingen nodig om het nieuwe Nederlandse buitenlandbeleid uit te voeren? Zo ja, wat zijn de belangrijkste twee?

VVD

Voor een krachtiger EU-buitenlandbeleid zou het goed zijn het vetorecht op dit beleidsterrein af te schaffen

Voor een krachtiger EU-buitenlandbeleid zou het goed zijn het vetorecht op dit beleidsterrein af te schaffen. Hierdoor zal de Europese Unie bijvoorbeeld slagvaardiger sancties kunnen instellen. Daarnaast zijn aanvullende hervormingen nodig om de Unie slagvaardig en betaalbaar te houden bij een toekomstige toetreding van meerdere kandidaat-lidstaten.

Bovendien is het belangrijk de NAVO-norm van twee procent voor defensie-uitgaven wettelijk vast te leggen zodat de krijgsmacht daadwerkelijk plannen kan maken voor de lange termijn. De afgelopen jaren hebben het belang van een sterke krijgsmacht laten zien.

Voldoende militaire slagkracht en productiecapaciteit zijn belangrijker dan veranderingen in de institutionele opzet. Dit is bijvoorbeeld zichtbaar in de wijze waarop EU-lidstaten nauw met de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk samenwerken voor militaire steun aan Oekraïne, zonder dat hiervoor een nieuwe structuur zoals een Europese Veiligheidsraad nodig is. Zonder voldoende investeringen in veiligheid is iedere institutionele opzet tandeloos.

NSC

De selectie van betrokken topambtenaren en diplomaten moet plaatsvinden op basis van affiniteit met en (ervarings)deskundigheid op hun beleidsterrein

Een verstandig buitenlandbeleid vergt materiedeskundigheid. De selectie van betrokken topambtenaren en diplomaten moet plaatsvinden op basis van affiniteit met en (ervarings)deskundigheid op hun beleidsterrein. We koesteren buitenlandervaring. We schaffen de Algemene Bestuursdienst af.

We willen een minister voor Migratie en dit relateert uiteraard aan buitenlandbeleid, Europabeleid en ontwikkelingssamenwerking.

Andere institutionele wijzigingen kunnen worden overwogen, maar dienen te worden afgewogen tegen de tijd en energie die ze vergen.

GL-PvdA

Terugdringing van het vetorecht in de Raad van Ministers en versterking van het Europees Parlement als medewetgever en controleur

Allereerst moet de Europese Unie slagvaardiger en democratischer worden, zeker met het oog op mogelijke uitbreiding. GroenLinks/PvdA zet zich in voor terugdringing van het vetorecht in de Raad van Ministers en voor versterking van het Europees Parlement als medewetgever en controleur. We willen een gemoderniseerde EU-begroting die zich meer richt op groene en sociale uitdagingen; de begrotingsregels moeten een krachtiger optreden tegen corruptie en aantasting van de rechtsstaat faciliteren.

GL/PvdA wil de artikel 7-procedure van het EU-verdrag verbeteren door onder andere de vereiste van unanimiteit te laten vallen, waardoor twee landen elkaar niet meer de hand boven het hoofd kunnen houden. Allereerst zoeken we mogelijkheden binnen het huidige EU-verdrag, maar waar nodig zijn we voorstander van verdragswijziging.

Ten tweede zet GL/PvdA zich in voor institutionele versterking en hervorming van de Verenigde Naties als belangrijkste instelling voor de aanpak van urgente mondiale en regionale veiligheidsvraagstukken. Wij willen bijvoorbeeld een democratischere en representatievere Veiligheidsraad met een EU-zetel.

BBB

Er moet gekeken worden of binnen de EU, NAVO en VN de supranationalisering (…) op specifieke terreinen niet te ver is gegaan

Voor BBB is een actief buitenlandbeleid de springplank voor de 21e eeuw. Allereerst moet echter wel gekeken worden of binnen de Europese Unie, NAVO en Verenigde Naties de supranationalisering – en daarmee de beperking van autonomie en flexibiliteit in keuzes, investeringen en activiteiten van Nederland, inclusief democratische controle – op specifieke terreinen niet te ver is gegaan.

Met name binnen de EU moet het subsidiariteitsprincipe leidend zijn. De Europese Commissie moet niet te grote schoenen aantrekken op het gebied van uitbreiding en het aangaan van ‘eigen’ schulden die landen als Nederland het meeste raken. Met als gevolg dat de Europese Centrale Bank op termijn meer gaat luisteren naar grotere blokken binnen de EU in het Oosten en Zuiden, die andere monetaire en economische belangen hebben dan Nederland maar wel in toenemende mate een (nieuwe) meerderheid beginnen te vormen.

Ten tweede is het goed om de samenwerking met Rusland, China en andere autocratische, agressieve landen te heroverwegen, zowel in internationale organisaties als door bi- en multilaterale verdragen op te schorten of te hervormen. China moet binnen de Wereldhandelsorganisatie zijn status als ontwikkelingsland opgeven.

Hierbij willen we wel de kanttekening plaatsen dat BBB het liefst de diplomatieke weg kiest maar niet schuwt om spierballen te laten zien. Nederland is een betrouwbare bondgenoot, maar gaat ongemakkelijke vriendschappen niet uit de weg. BBB wil dat Nederland een realistisch buitenlandbeleid voert, beseffende dat dit beleid soms inconsequent is omdat consistentie van het Nederlandse belang dat vraagt. Daarnaast blijft het belangrijk dat Nederland de mensenrechten en vrijheden binnen de EU blijft bewaken tegen de maatregelen die sommige regerende partijen daartegenin brengen.

PvdD

Met een burgerberaad voor het klimaat betrekken we burgers bij oplossingen voor de klimaat- en natuurcrisis

Met een burgerberaad voor het klimaat betrekken we burgers bij oplossingen voor de klimaat- en natuurcrisis. Het burgerberaad vormt een dwarsdoorsnede van de samenleving en krijgt heldere integrale voorwaarden mee: bijdragen aan de oplossing van de klimaat- en biodiversiteitscrisis en een leefbare aarde. De regering heeft de plicht om de aanbevelingen in beleid en regelgeving om te zetten. Het investeren in vroege burgerparticipatie verdient zich terug door meer begrip voor beslissingen.

Deze burgerraden wil de Partij voor de Dieren ook op Europees niveau. Wij zijn voor Europese samenwerking, maar tegen de huidige, ondemocratische vorm van de Europese Unie. Europese besluitvorming vindt te vaak in achterkamertjes plaats. Daarom wil de PvdD het Europees Parlement en burgers meer zeggenschap geven. Zo komen er Europese burgerraden voor klimaat-, dierenwelzijns- en voedselbeleid, ondersteund door een wetenschappelijke raad. Ook moet het Europees Parlement het recht gegeven worden om initiatiefvoorstellen voor nieuwe wetgeving te doen.

D66

Door het vetorecht binnen de Europese Unie af te schaffen willen we de slagkracht van de organisatie meer energie geven

Europees beleid is ons buitenlandbeleid. Als het Europees buitenlandsbeleid niet goed functioneert, functioneert ons Nederlands beleid niet. Een van de belangrijkste institutionele veranderingen betreft daarom hervormingen binnen de Europese Unie. We hebben gezien dat sommige EU-lidstaten die positieve betrekkingen hebben met Rusland de eendracht van de EU torpederen, bijvoorbeeld als het gaat om financiële steun aan Oekraïne.

Door het vetorecht binnen de Europese Unie af te schaffen willen we de slagkracht van de organisatie meer energie geven zodat we als EU adequaat kunnen reageren zonder een hand op de rug te hebben. Het afschaffen van veto’s moet wel gepaard gaan met meer democratische controle, zoals bijvoorbeeld spitzenkandidaten, initiatiefrecht van het Europees Parlement en de mogelijkheid om Eurocommissarissen individueel weg te stemmen.

SP

De VN Veiligheidsraad moet een betere afspiegeling van de wereld worden, bijvoorbeeld door landen als India en Brazilië toe te voegen

Allereerst moeten we de Verenigde Naties versterken en democratiseren. De VN Veiligheidsraad moet een betere afspiegeling van de wereld worden, bijvoorbeeld door landen als India en Brazilië toe te voegen. Daarmee zal het vanzelf aan kracht winnen.

Daarnaast moet Nederland zich in zijn beleid minder afhankelijk opstellen van de Verenigde Staten.

Tot slot is het belangrijk dat EU-lidstaten ruimte krijgen om hun eigen beleid te voeren. Uiteraard kunnen landen vrijwillig met elkaar samenwerken, dat gebeurt al volop. Maar een vanuit Brussel afgedwongen buitenlandbeleid is riskant, zie bijvoorbeeld de grote verschillen in opstelling tegenover het conflict in Israël/Gaza. Het draagvlak voor Europese besluitvorming zal groeien naarmate landen niet verplicht maar uit eigen beweging hun positie kunnen innemen.

Volt

Wij werken toe naar een echt democratisch en federaal Europa; een Europese parlementaire democratie

Europa is hét middel om onze belangen op het wereldtoneel goed te vertegenwoordigen en verdedigen, en daarnaast de grote uitdagingen van vandaag aan te pakken. Daarom werken wij toe naar een echt democratisch en federaal Europa; een Europese parlementaire democratie. Daarbij moet natuurlijk allereerst het vetorecht worden afgeschaft. Het vetorecht maakt Europa te vaak vleugellam in het aanpakken van urgente problemen, en daarmee kwetsbaar.

We werken daarnaast toe naar een gemeenschappelijk Europees buitenlandbeleid, met een Europese minister van Buitenlandse Zaken. Maar om de Europese parlementaire democratie verder vorm te geven zullen meer hervormingen moeten plaatsvinden – zoals transnationale kieslijsten, een groter EU-budget en het recht van initiatief – zodat het Europees Parlement ook actief wetgeving kan voorstellen.

FVD

Het beëindigen van alle operationele contacten tussen Den Haag en het World Economic Forum

Naast een Nexit is de eerste en meest belangrijke institutionele verandering het beëindigen van alle operationele contacten tussen Den Haag en het World Economic Forum (WEF). Al veel te lang lijkt de Nederlandse regering te fungeren als 'landmanager' in dienst van dit supranationale conglomeraat. De sinistere plannen van het WEF voor een wereldwijd socialistisch bewind moeten resoluut worden afgewezen.

De tweede is om ons terug te trekken uit de Wereldgezondheidsorganisatie, die ook diep gecorrumpeerd is door globalistische manie. Gezondheidsbeleid zou op het laagst mogelijke schaalniveau beslist moeten worden, tussen dokter en patiënt, en slechts in zeer beperkte mate op landelijk niveau. Er zou geen enkele ruimte moeten bestaan voor beleidsvorming op het internationale niveau daar waar het de volksgezondheid betreft.

CDA

Het CDA is al langer pleitbezorger voor een Europese Veiligheidsraad

Het CDA is al langer pleitbezorger voor een Europese Veiligheidsraad. Europa is meer dan de Europese Unie en het NAVO-bondgenootschap. Tegelijkertijd bestaat wel het gezamenlijke belang om Europa veilig te houden. Aangezien het allerminst zeker is dat de Verenigde Staten voor altijd bereid zullen zijn de Europese veiligheid te garanderen, is het van belang dat Europese landen ook op eigen kracht conflicten leren en kunnen oplossen.

Daarnaast moet er wat het CDA betreft een Planbureau voor de Veiligheid komen om Nederland weerbaarder te maken in een steeds onzeker wordende wereld waarin de ene crisis over de andere heen buitelt. Net als het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) verricht een Planbureau voor de Veiligheid interdisciplinair onderzoek waarvan een vernieuwing en versterking uitgaat voor het denken over veiligheid.

ChristenUnie

Respect voor mensenrechten zoals alleen in democratische rechtsstaten gewaarborgd wordt, moet voortaan het beleid bepalen

Respect voor mensenrechten zoals alleen in democratische rechtsstaten gewaarborgd wordt, moet voortaan het beleid bepalen als het belangrijkste strategische belang. Dit kan betekenen dat korte termijn economische belangen het daartegen moeten afleggen.

Dat betekent niet een prekende dominee maar vooral de keuze om diepe relaties te smeden met landen die dezelfde waarden zijn toegedaan en te streven naar strategische onafhankelijkheid van landen die deze waarden niet zijn toegedaan. Op langere termijn werkt dat ook versterkend in geopolitiek opzicht.

SGP

Besluitvorming via unanimiteit draagt bij aan breed gedragen besluiten en een effectieve uitvoering daarvan

De Europese Unie moet, ondanks de behoefte aan intensieve samenwerking op het terrein van buitenlandbeleid, ruimte blijven bieden voor verschillen tussen lidstaten. Besluitvorming via unanimiteit draagt bij aan breed gedragen besluiten en een effectieve uitvoering daarvan.

Daarnaast moet de VN – voor haar eigen geloofwaardigheid – grondig bezinnen op het functioneren van de Veiligheidsraad en op de invloed van onvrije regimes bij het negeren van vervolgde christenen of juist het disproportioneel agenderen tegen Israël.

DENK

Het meest noodzakelijke is dat het ministerie van Buitenlandse Zaken intern orde op zaken stelt

Het meest noodzakelijke is dat het ministerie van Buitenlandse Zaken intern orde op zaken stelt. Wij kunnen immers niet geloofwaardig optreden in ons buitenlandbeleid als medewerkers van het ministerie aangeven dat er sprake is van institutionele discriminatie binnen het departement.

Ook is het van belang dat Nederland inspeelt op de steeds meer aan dynamiek winnende geopolitieke verhoudingen. Daarbij moet Nederland zich afzetten tegenover het neo-imperialisme dat landen als China en Rusland maar ook de Verenigde Staten bezigt. Nederland zou structureel moeten inzetten op het versterken en verduurzamen van de Europese Unie.

JA21

Nederlandse wetten moeten voorrang krijgen op Europese wetten

JA21 ziet vooral een hervorming van de Europese Unie als noodzakelijk. Wij willen de EU terugbrengen naar een efficiënt economisch samenwerkingsverband. De nationale soevereiniteit van de landen moet beter gewaarborgd worden; Nederlandse wetten moeten voorrang krijgen op Europese wetten.